ویتامین های مورد نیاز کودک چیست؟
کودکان هم درست مثل بزرگسالان، طیف وسیعی از نیازهای تغذیه‌ای دارند. ویتامین‌ها و مواد معدنی برای رشد سالم ضروری هستند و فواید زیر را به همراه دارند:
- سلامت سیستم ایمنی
- رشد و استحکام طبیعی استخوان‌ها
- رشد دندان‌های قوی
- کارایی عملکرد مغز
- رشد مناسب سیستم عصبی
- دید طبیعی
- بالا بردن سطح انرژی
در بیشتر موارد، کودکان تمام ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز خود را از غذاهای متنوعی که در رژیم غذایی خود مصرف می‌کنند، دریافت می‌کنند. با این حال، تعداد انگشت شماری از نوزادان و کودکان وجود دارند که ممکن است به دلایل مختلف به مصرف مکمل‌ها نیاز داشته باشند تا کمبود ویتامین خود را جبران کنند.
قبل از تصمیم‌گیری عجولانه برای خرید هرگونه مکمل یا ویتامین خاص، مهم است که نظر یک متخصص را جویا شده و با پزشک کودکان خود مشورت کنید.
آیا نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، نیاز به مصرف مکمل دارند؟
سازمان بهداشت جهانی در راستای تاکید بر تغذیه با شیر مادر در نوزادی، شیر دادن به نوزادان را تا حداقل 6 ماهگی برای حمایت از سلامت و رشد کودک توصیه می‌کند. همچنین برای اطمینان از اینکه نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند هم تغذیه یکسانی دارند، شیر خشک نوزادان از قبل با انواع ویتامین‌ها غنی شده است.
وقتی صحبت از نوزادانی است که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، مادران باید رژیم غذایی مناسبی داشته باشند تا همه نیازهای کودکشان را از طریق شیر مادر تامین کنند. علاوه بر این، سلامت و سابقه مادر نیز بر نحوه جذب مواد مغذی از غذا توسط بدن او تأثیر می‌گذارد.
بسیاری بر این باور هستند که شیر مادر حاوی تمام مواد مغذی مورد نیاز یک نوزاد است و نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، به ویتامین‌های اضافی مخصوص کودکان نیاز ندارند. با این حال، برخی از مطالعات نشان داده‌اند که شیر مادر دارای سطوح متغیر مواد مغذی است. به همین دلیل، مهم است که مکمل‌های نوزاد را جدی بگیرید تا مطمئن شوید که کودک شما تمام ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز برای رشد خود را به اندازه کافی دریافت می‌کند.
آیا نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، نیاز به مصرف مکمل دارند؟
تهیه مکمل ویتامین برای کودک، به نوع شیر خشکی که استفاده می‌کنید و مواد تشکیل‌دهنده آن بستگی دارد. اگر کودک شما کمتر از 900 گرم در روز شیر خشک می‌خورد، ممکن است مجبور شوید از مکمل‌ها استفاده کنید.
رایج‌ترین راه برای دریافت ویتامین د برای نوزادان، قطره‌های مایع ویتامین د است و باید بلافاصله پس از تولد، هر روز مصرف شود. پس از 12 ماهگی، شیر کامل گاو منبع عالی ویتامین د است و می‌توانید همراه با استفاده از آن، مصرف مکمل ویتامین د را کاهش دهید.
آیا همه کودکان به مکمل ویتامین نیاز دارند؟
پس به طور کلی فرقی ندارد کودکتان در چه سنی باشد، نکته مهم این است که ویتامین‌های مورد نیاز را با تغذیه صحیح داشته باشد و واقعیت این است که بسیاری از کودکان می‌توانند تمام ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز خود را از طریق یک رژیم غذایی متعادل و متنوع دریافت کنند. اما در برخی موارد، مانند نوزادان نارس، کودکان با رژیم‌های غذایی محدود (مانند گیاهخواری)، یا کودکانی که برخی بیماری‌ها دارند، ممکن است به مکمل نیاز باشد. همیشه بهتر است با پزشک کودک مشورت کنید.
رایج‌ترین ویتامین های مورد نیاز کودک
همان‌طور که اشاره کردیم، همه کودکان به مکمل‌های مخصوص نیاز ندارند. بنابراین قبل از شروع هر گونه مکمل، حتما با پزشک کودک خود مشورت کنید.
پزشکان معمولا به نوزادان قطره ویتامین دی را از بدو تولد توصیه می‌کنند. سایر مواد مغذی مهم برای کودکان و نوزادان عبارتند از آهن، ویتامین ب 12، ویتامین ک، ویتامین ث و روی.
در ادامه، هر یک از این ویتامین‌ها و مواد معدنی را با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم.
ویتامین دی، ویتامین مهم برای سلامت کودک
وقتی در معرض نور خورشید قرار می‌‌گیریم، بدن ما ویتامین دی تولید می‌کند. از آنجایی که به طور گسترده توصیه می‌شود کودکان بسیار کوچک را از نور خورشید دور نگه دارید، در صورت عدم مصرف مکمل، خطر کمبود ویتامین دی کودکان را تهدید می‌کند.
معمولا این ویتامین به صورت قطره به نوزادان زیر 6 ماه داده می‌شود. هنگامی که کودک شروع به تغییر رژیم غذایی خود به سوی غذای جامد می‌کند، شیر گاو، غلات و آب پرتقال همگی به گزینه‌های عالی برای دریافت ویتامین دی هستند.
علاوه بر این، غذاهای زیر به طور طبیعی غنی از این ماده مغذی هستند:
- تخم مرغ
- ماهی‌های روغنی
- سبزیجات برگ‌دار مانند کلم پیچ و اسفناج
- گوشت قرمز
ویتامین آ، ویتامینی برای تقویت سیستم ایمنی کودک
ویتامین A برای نوزادان و کودکان خردسال بسیار مهم است. این ویتامین برای داشتن یک سیستم ایمنی سالم مورد نیاز است و می‌تواند به سلامت بینایی و دید آن‌ها در نور کم کمک کند و پوست را سالم نگه دارد. با این حال، برخی از کودکان ممکن است ویتامین آ را به اندازه کافی دریافت نکنند.
منابع خوب ویتامین آ عبارتند از:
- محصولات لبنی
- هویج
- انبه
- سبزیجات با برگ تیره مانند اسفناج، کلم و کلم بروکلی
ویتامین ث، ویتامین تامین سلامت عمومی بدن کودک
ویتامین C برای حفظ سلامت عمومی و سیستم ایمنی کودک شما مهم است. همچنین می‌تواند به جذب آهن در بدن کمک کند.
منابع خوب ویتامین ث عبارتند از:
- پرتقال
- کیوی
- توت فرنگی
- کلم بروکلی
- گوجه فرنگی
- فلفل دلمه‌ای
ویتامین ب 12، ویتامینی برای رشد عصبی کودک
اگر نوزادان دارای مادری گیاه‌خوار باشند، ممکن است کمبود ویتامین B12 داشته باشند. بنابراین زنان شیرده در صورتی که محصولات حیوانی کم و یا اصلا مصرف نمی‌کنند، باید مکمل مصرف کنند. ویتامین ب 12 برای پیشگیری از کم‌خونی و رشد سیستم عصبی ضروری است.
غذاهای زیر منابع خوب ویتامین ب 12 هستند:
- محصولات لبنی از جمله پنیر، ماست و شیر
- ماهی و غذاهای دریایی
- گوشت طیور مخصوصا ران مرغ
ویتامین ک، ویتامینی برای توقف خون‌ریزی
ویتامین K توسط بدن برای جلوگیری از لخته شدن خون و توقف خون‌ریزی استفاده می‌شود، بنابراین کمبود آن می‌تواند تهدیدکننده زندگی فرزندتان باشد. از آنجایی که نوزادان با ویتامین K کافی در بدن خود به دنیا نمی‌آیند، پزشکان عمومی اغلب توصیه می‌کنند که واکسن مکمل آن در بدو تولد به نوزادان تزریق شود.
بهترین منبع ویتامین ک در غذاهای زیر یافت می‌شود:
- سبزیجات سبز مانند کاهو، کلم بروکلی، کلم، اسفناج و کلم پیچ
- آووکادو
- میوه‌ها و آب میوه‌ها به ویژه انار، زغال اخته و انگور
آهن، یکی از اصلی‌ترین ویتامین‌ها برای سلامت کودک
آهن هم در شیر مادر و هم در شیر خشک نوزادان یافت می‌شود. با این حال، پزشک اطفال کودک شما ممکن است مکمل آهن را خصوصا برای کودکانی که مادر وگان یا گیاه‌خوار دارند، یا در شرایطی که نوزاد شما نارس به دنیا آمده است، توصیه کند.
هنگامی که کودکان شروع به خوردن غذاهای جامد می‌کنند هم ممکن است به مکمل‌های آهن نیاز داشته باشند، زیرا در آن زمان به مقدار بیشتری از آن نیاز خواهند داشت.
غذاهای غنی از آهن عبارتند از:
- انواع حبوبات مانند انواع لوبیا، عدس و نخود
- گوشت قرمز
- میوه‌های خشک به ویژه کشمش، خرما، انجیر و آلو خشک
- سبزیجاتی مانند قارچ، کدو حلوایی، تره فرنگی و سبزیجات تیره‌برگ
روی، ویتامینی برای حفظ سیستم ایمنی کودک
روی (زینک) برای حفظ سیستم ایمنی ضروری است و همچنین در ساخت پروتئین‌ها و دی ان ای حیاتی است، بنابراین بر رشد و تکامل نوزادان تأثیر می‌گذارد. نوزادان از حدود 6 ماهگی به بعد می‌توانند شروع به خوردن غذاهای غنی از زینک کنند؛ مانند:
- گوشت قرمز
- محصولات لبنی مانند پنیر، ماست و شیر
- لوبیا
- غذاهای غنی شده مانند غلات آماده
به طور کلی می‌توان مهمترین ویتامین های مورد نیاز کودک و فواید آن‌ها را به طور کلی در جدول زیر خلاصه کرد:
| ویتامین | فواید اصلی |
| ویتامین A | تقویت سیستم ایمنی، بهبود بینایی، رشد سلول‌ها |
| ویتامین D | تقویت استخوان‌ها، تقویت سیستم ایمنی، جذب کلسیم |
| ویتامین C | تقویت سیستم ایمنی، کمک به جذب آهن، بهبود التیام زخم‌ها |
| ویتامین E | محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب، تقویت سیستم ایمنی |
| ویتامین K | لخته شدن خون، سلامت استخوان‌ها |
| آهن | تولید گلبول‌های قرمز خون، انتقال اکسیژن به سلول‌ها |
| کلسیم | تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها |
| روی (زینک) | تقویت سیستم ایمنی، رشد و ترمیم سلول‌ها |
| ویتامین‌های گروه B (B1، B2، B6، B12، نیاسین، فولات) | تولید انرژی، عملکرد مناسب سیستم عصبی |
اما اگر احساس می‌کنید، کودکتان ممکن است کمبود ویتامین داشته باشد یا این سوال در ذهنتان ایجاد شده که چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم، اگر فکر می‌کنیم کودکمان کمبود ویتامین دارد؟ بهتر است بدون نگرانی فقط در اسرع وقت به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید تا پزشک با بررسی علائم کودک، سابقه پزشکی و رژیم غذایی او تشخیص دقیق‌تری بدهد و درمان مناسب را برای تامین ویتامین های مورد نیاز کودک تجویز کند.
علائم کمبود ویتامین در کودکان
همیشه مهم است که مراقب هر گونه علائم کمبود ویتامین در فرزندتان باشید، به خصوص اگر کودک شما اشتهای کمتری دارد، یا مشکلات تغذیه یا مشکلات گوارشی دارد. کمبود ویتامین می‌تواند به شکل‌های مختلفی ظاهر شود. به عنوان مثال، کمبود ویتامین آ بسیار متفاوت از کمبود ویتامین ث به نظر می‌رسد. با این حال همه کمبودها دارای چند ویژگی مشترک هستند.
اصلی‌ترین علائم کمبود ویتامین در کودکان شامل این موارد هستند:
1. تغییر در سطح انرژی کودک
وقتی بدن انسان همه مواد مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کند، همچون دستگاهی کار می‌کند که سطح باتری آن کم است. افراد مبتلا به کمبود ویتامین‌ها اغلب خسته هستند یا انرژی کمتری دارند.
همچنین تغییر در عادات خواب ممکن است نشان دهنده پایین بودن سطح انرژی باشد که احتمالاً به دلیل کمبود ویتامین یا مواد مغذی است.
2. ضعف سیستم ایمنی
سرماخوردگی برای بچه‌ها غیرعادی نیست، زیرا آن‌ها تمایل دارند هر کجا که می‌روند، میکروب‌ها را از محیط جمع‌آوری کنند. اما اگر به نظر می‌رسد که کودک شما بیشتر از گذشته سرما می‌خورد، یا مدتی طول می‌کشد تا دوباره به حالت اول برگردد، به رژیم غذایی او نگاهی بیندازید.
سیستم ایمنی بدن برای تقویت خود به ویتامین‌های زیادی نیاز دارد که ویتامین ث در بالای این فهرست قرار دارد. همچنین با فرزندان خود در مورد بهداشت مناسب و به ویژه شستن دست‌ها صحبت کنید تا خطر ابتلا به بیماری‌ها را در آن‌ها به حداقل برسانید.
3. خشکی پوست
اگر کودک شما بیماری‌های پوستی مانند اگزما و غیره ندارد، ظاهر شدن ناگهانی خشکی پوست می‌تواند نشان دهنده چند چیز متفاوت باشد. کودکان پوست پیری ندارند، بنابراین ظاهر خشک پوست یا پوسته پوسته شدن آن معمولا به این معنی است که مشکلی پیش آمده است.
پوست برای سالم ماندن به آب، اسیدهای چرب و ویتامین‌ها نیاز دارد. اگر کودک شما به اندازه کافی از این مواد مصرف نمی‌کند، ممکن است پوست او خشک، پوسته پوسته یا تحریک‌پذیر به نظر برسد. چنانچه خشکی پوست به طور خاص پایدار است، ممکن است به دلیل کمبود ویتامین باشد.
4. عدم تمرکز
ممکن است تشخیص اینکه کودک شما برای تمرکز کردن مشکل دارد یا نه دشوار باشد، زیرا بسیاری از کودکان ترجیح می‌دهند فقط روی چیزهایی تمرکز کنند که به نظرشان جالب یا سرگرم‌کننده است. در نتیجه ممکن است فوراً مشخص نباشد که عدم تمرکز آن‌ها به یک مشکل اساسی مربوط می‌شود.
وقتی فرزندتان درگیر فعالیت‌هایی است که معمولا دوستش دارد، به او توجه کنید. اگر کودک شما به چیزی بسیار علاقه‌مند باشد، اگر با کمبود مواد مغذی خاصی مواجه باشد، ممکن است به سختی آن فعالیت را ادامه بدهد.
کمبود تمرکز می‌تواند یکی از علائم رایج کمبود مواد مغذی باشد. مغز کودکی که دچار سوء تغذیه است، در تمرکز، پردازش و یادگیری مشکل دارد.
محصولات ماجان، غنی شده با ویتامین های مورد نیاز کودک
محصولات ماجان با هدف تامین ویتامین های مورد نیاز کودک های ایرانی وارد بازار شده و تاکنون محصولات لبنی شیر، ماست، پنیر و همچنین انواع غذای آماده کودک را تولید کرده است.
انواع شیر غنی شده ماجان ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز کودکان از جمله ویتامین A ،D، گروه ویتامین‌های B و مواد معدنی همچون آهن، روی و منیزیم را در خود دارد، لذا برای تغذیه سالم کودک شما یک گزینه عالی محسوب می‌شود.
تامین ویتامین های مورد نیاز کودک؛ کلید رشد و سلامتی کودکان
اگرچه همه کودکان به ویتامین‌های مخصوص کودک نیاز ندارند، برای بیشتر آن‌ها ویتامین دی و احتمالا برخی از مکمل‌های مهم اضافی توصیه می‌شود. این امر هم در مورد نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند و هم برای نوزادانی که شیر خشک می‌خورند، صادق است.
اما بهتر است همیشه قبل از دادن ویتامین به کودک خود، با متخصص اطفال مشورت کنید و یادتان باشد مصرف بیش از حد برخی ویتامین‌ها می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. بنابراین، همیشه باید به دوز توصیه شده روی مکمل‌ها توجه کنید و بدون مشورت با پزشک، دوز مصرفی را افزایش ندهید.