از شیر گرفتن کودک؛ چه زمانی و چگونه این مرحله را آغاز کنیم؟

از شیر گرفتن کودک، مرحله‌ای طبیعی و مهم در رشد او است که به صبر و توجه والدین نیاز دارد. این فرآیند تنها به معنای کاهش یا قطع شیردهی نیست، بلکه فرصتی برای تقویت استقلال کودک و ایجاد عادت‌های تغذیه‌ای سالم در او است. برای این‌کار می‌توان به‌تدریج تعداد وعده‌های شیردهی را کم کرد، برخی وعده‌ها با غذاهای جامد یا شیر غنی‌شده جایگزین شوند و تغییرات را با توجه به نیازهای جسمی و عاطفی کودک پیش برد.

ایجاد محیطی آرام، سرگرم کردن کودک در زمان‌های شیردهی قبلی و توجه به نشانه‌های آمادگی او باعث می‌شود این مرحله با استرس کمتر و تجربه‌ای مثبت برای مادر و فرزند سپری شود.

بهترین زمان برای از شیر گرفتن کودک چه زمانی است؟

از شیر گرفتن کودک زمان مشخصی ندارد و یک تصمیم شخصی است که والدین باید با توجه به شرایط خود و خانواده‌شان بگیرند. یک مادر ممکن است تحت تاثیر عواملی چون بازگشت به کار، شرایط سلامتی خود یا کودکش و یا صرفا به این دلیل که احساس می‌کند حالا زمان مناسبی است، برای از شیر گرفتن کودک خود تصمیم بگیرد. از راهنمای مرحله به مرحله شروع غذای کمکی کودک می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص استفاده کنید.

سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که نوزادان در شش ماه اول زندگی فقط با شیر مادر تغذیه شوند. پس از آن، ترکیبی از غذاهای جامد و شیر مادر را تا حداقل یک سالگی کودک توصیه می‌کنند. بعد از یک سالگی نیز نوزادان ممکن است با مشورت پزشک نوشیدن شیر کامل گاو پاستوریزه را شروع کنند.

بیشتر متخصصان اطفال باور دارند که شیردهی باید تا زمانی ادامه پیدا کند که هم برای مادر و هم برای کودک مناسب باشد. بسیاری از مادران ترجیح می‌دهند از حدود یک‌سالگی، کم‌کم نوزادشان را از شیر بگیرند. در این مرحله، کودکان معمولا شروع به راه رفتن، حرف زدن و خوردن غذاهای جامد می‌کنند و به طور طبیعی ممکن است به تدریج تمایل کمتری به شیر مادر نشان دهند.

برخی از مادران نیز شیردهی را تا 2 سالگی ادامه می‌دهند که به آن شیردهی طولانی‌مدت گفته می‌شود. این کار انتخابی سالم و منطقی برای مادران و کودکانی است که هنوز آمادگی از شیر گرفتن را ندارند. شیردهی طولانی‌مدت می‌تواند به تقویت بیشتر سیستم ایمنی کودک کمک کند. در واقع، سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند که تغذیه با شیر مادر تا پایان 2 سال اول زندگی ادامه داشته باشد.

علائم آمادگی کودک برای از شیر گرفتن چیست؟

برخی از کودکان تا زمانی که مادرشان بخواهد، به شیر خوردن ادامه می‌دهند، اما بعضی دیگر با رفتارها و سرنخ‌هایی نشان می‌دهند که آماده‌اند فرایند از شیر گرفتن را شروع کنند.

برخی از علائم آمادگی کودک برای از شیر گرفتن

• بی‌علاقگی یا بی‌حوصلگی هنگام شیر خوردن
• کاهش مدت زمان شیر خوردن
• پرت شدن حواس هنگام شیر خوردن
• گاز گرفتن سینه مادر هنگام شیر خوردن

به یاد داشته باشید که به محض گاز گرفتن سینه توسط کودک، باید واکنش نشان دهید و سینه را از دهان او بیرون بکشید تا این رفتار برای او تبدیل به عادت نشود.

آیا باید شیر دادن به کودک را به‌طور کامل متوقف کرد؟

گاهی مادران به اشتباه فکر می‌کنند که هنگام از شیر گرفتن کودک باید شیردهی را به طور کامل قطع کنند، اما این تصور نادرست است. اگر قرار است به محل کار بازگردید، شیردهی می‌تواند همچنان یک راه عالی برای حفظ صمیمیت میان شما و فرزندتان در طول این فرآیند و تغییر بزرگ در زندگی‌تان باشد. شما می‌توانید در محل کار شیر خود را بدوشید و زمان‌های شیردهی را به عنوان لحظات خاص برای با هم بودن، در ابتدا و پایان روز حفظ کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص اهمیت تغذیه با شیر مادر می‌توانید از این مطلب استفاده کنید.

همچنین اگر دچار بیماری شده‌اید و نیاز به مصرف دارو دارید، این موضوع لزوما به معنای قطع شیردهی نیست. در چنین شرایطی، پیش از هر تصمیمی بهتر است با پزشک خود و پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.

بیشتر بخوانید: طرز تهیه اولین غذای کمکی نوزاد و نکات مهم آن

قطع شیردهی قبل از شش ماهگی

اگر احساس می‌کنید نمی‌توانید شیردهی به کودک خود را تا پایان شش ماهگی ادامه دهید، فرآیند از شیر گرفتن را با قطع کردن یک وعده شیردهی در روز و جایگزین کردن آن با یک بطری شیر خشک (با مشورت پزشک) شروع کنید. همچنین در صورت تایید پزشک می‌توانید طرز تهیه پوره های ساده برای نوزادان؛ 6 پوره مناسب شروع غذاهای جامد را مطالعه کرده و غذای کمکی را آغاز کنید.

در این مرحله ممکن است احساس پری یا حساسیت در سینه‌ها داشته باشید، زیرا بدن شما در حال سازگار شدن با تولید کمتر شیر است. اگر این حالت برایتان آزاردهنده شد، می‌توانید کمی از شیر خود را بدوشید، اما فقط به اندازه‌ای که احساس راحتی کنید تا بدن دوباره تحریک به تولید بیشتر شیر نشود.

وقتی بدن شما بعد از چند روز به این حجم جدید عادت کرد، یک وعده دیگر را نیز حذف کنید. این روند را به‌تدریج ادامه دهید تا زمانی‌که دیگر شیر ندهید و نوزادتان به طور کامل از شیر گرفته شود. در طول این دوره می‌توانید از مطلب چطور غذای کمکی با شیر مادر را آغاز کنیم؟ هم استفاده کنید تا نیازهای تغذیه‌ای کودک را به‌خوبی برطرف کنید.

بیشتر بخوانید: جدول غذایی نوزاد شش ماهه؛ به کودک خود چه غذاهایی با چه بافت‌هایی را بدهیم؟

روش‌های از شیر گرفتن کودک

برای اینکه هم مادر و هم کودک، خود را از نظر جسمی و احساسی با این تغییر تازه تطبیق داده و سازگار شوند، باید فرآیند از شیر گرفتن کودک به مرور و تدریجی پیش رود.

یکی از روش‌های موثر برای از شیر گرفتن کودک این است که هر هفته یک وعده شیردهی را کاهش دهید. بهتر است از وعده ظهر شروع کنید، زیرا این نوبت معمولا به‌راحتی با وعده ناهار جایگزین می‌شود و برای مادر و کودک دردسر کمتری دارد. بیشتر مادران ترجیح می‌دهند وعده شیردهی آخر شب را به‌عنوان آخرین مرحله حذف کنند، چون این زمان معمولا بخش مهمی از پیوند عاطفی میان مادر و کودک است و به خواب آرام‌تر کودک کمک می‌کند.

برخی مادران ترجیح می‌دهند زمان از شیر گرفتن را به تصمیم خود کودک واگذار کنند. کودکانی که روزانه سه وعده غذای جامد همراه با میان‌وعده می‌خورند، معمولا به‌تدریج کمتر و کمتر شیر مادر می‌خورند. در این حالت، با کاهش تقاضای کودک، تولید شیر مادر نیز کم‌کم متوقف شده و خشک می‌شود. اگر کودک شما به این مرحله رسیده، بیش از یک سال سن دارد و کمتر از قبل شیر مادر می‌خورد، بهتر است از انواع شیر غنی‌ شده ماجان با آهن کافی (به عنوان مکمل) استفاده کنید تا نیازهای تغذیه‌ای او همچنان تامین شود.

بیشتر بخوانید: بهترین غذاهای تقویتی برای یک سالگی؛ کودکان یک ساله به چه غذاهایی نیاز دارند؟

نکاتی برای آسان کردن فرآیند از شیر گرفتن کودک

اگر کودک از ابتدا علاوه بر سینه مادر، از منبع دیگری هم شیر دریافت کرده باشد، روند از شیر گرفتن او راحت‌تر می‌شود. بنابراین از همان ماه‌های ابتدایی، پس از آنکه نوزاد به خوبی با شیردهی مستقیم آشنا شد، می‌توانید گاهی شیر خود را دوشیده و با استفاده از شیشه شیر به او بدهید.

این کار فرآیند از شیر گرفتن را در آینده ساده‌تر می‌کند، در عین حال به دیگر اعضای خانواده نیز اجازه می‌دهد تا در تغذیه کودک مشارکت کنند و در نتیجه، وابستگی بیش از حد کودک به مادر کم می‌شود.

به یاد داشته باشید که نوزادان بالای شش ماه باید علاوه بر شیر مادر، غذاهای جامد نیز مصرف کنند. پس از یک‌سالگی، شیر مادر به‌تنهایی تمام مواد مغذی مورد نیاز کودک در حال رشد را تامین نمی‌کند.، بنابراین لازم است غذاهای جامد به‌طور منظم در رژیم غذایی او گنجانده شوند.

در اینجا چند راه دیگر برای آسان کردن این تغییر وجود دارد.