بهترین سن برای شروع مصرف غذاهای جامد
حوالی سن شش ماهگی، بهترین زمان استاندارد برای معرفی غذاهای جامد به نوزاد است. تا آن زمان، شیر مادر یا شیر خشک، تمام کالری و مواد مغذی مورد نیاز برای رشد کودک شما را تامین می‌کند و از طرف دیگر تا آن زمان نوزادان هنوز مهارت‌های فیزیکی لازم برای بلعیدن غذاهای جامد را ندارند و دستگاه گوارش آن‌ها تا حداقل 4 ماهگی برای خوردن هیچ نوع از مواد جامد آماده نیست.
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) تغذیه با شیر مادر را به طور انحصاری در شش ماه اول زندگی کودک و شروع غذای کمکی کودک را از 6 ماهگی به بعد توصیه می‌کنند. سازمان بهداشت جهانی، تغذیه با شیر مادر را تا پایان سن 2 سالگی توصیه می‌کند. پس از آن چنانچه شما و کودکتان مایل باشید، می‌توانید مدت زمان خوردن شیر مادر را بیشتر کنید.
بیشتر بخوانید: راهنمای مرحله به مرحله شروع غذای کمکی کودک
نشانه‌هایی که می‌گوید کودک شما برای خوردن غذاهای جامد آماده است
وقتی کودک شما برای خوردن غذاهای جامد آماده شد، علائم واضحی را به شما نشان می‌دهد. از جمله اصلی‌ترین این نشانه‌ها، شامل موارد زیر است:
کنترل سر: کودک شما باید بتواند سر خود را در وضعیت ثابت و عمودی نگه دارد.
نشستن: کودک شما باید بتواند به صورت عمودی روی زمین یا صندلی مخصوص کودک بنشیند تا بتواند غذا را بدون مشکل قورت بدهد.
از دست دادن رفلکس اکستروژن: دهان و زبان کودک شما همگام با دستگاه گوارش او رشد می‌کند. برای شروع خوردن غذاهای جامد، آن‌ها باید بتوانند به جای استفاده از زبان برای بیرون راندن غذا از دهان، غذا را به پشت دهان خود ببرند و آن را ببلعند.
کنجکاوی در مورد غذا: وقتی کودک شما به سن غذا خوردن می‌رسد، اگر یک قاشق غذاخوری به او بدهید، سعی می‌کند آن را به طرف دهان خود هدایت کند. همچنین ممکن است کودک شما در این سن به چیزی که می‌خورید علاقه نشان بدهد، دستش را به طرف غذای شما دراز کند، یا حتی دهانش را برای خوردن باز کند.
به خاطر داشته باشید که شروع مصرف غذاهای جامد از 6 ماهگی، برای رشد حرکتی دهان کودک شما و استفاده از لب‌ها، زبان، فک، دندان‌ها و کام سخت و نرم مهم است. همچنین غذاهای جامد می‌توانند مواد مغذی خاصی مانند آهن و روی را در بدن کودک شما تامین کنند. (اگر کودک شما به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه شده باشد، این موارد بسیار مهم هستند.)
بیشتر بخوانید: فواید بی‌نظیر روی برای کودکان: از تقویت ایمنی تا رشد مغزی
بهترین غذاهای اولیه کودک کدام هستند؟
غذاهای جامد برای کودک خود را می‌توانید با هر نوع پوره و یا غذاهای تک ماده‌ای شروع کنید. اگرچه قبلا والدین گمان می‌کردند که باید غذاهایی همچون برنج‌های نرم و حریره‌ها را به عنوان اولین غذای جامد به کودک بدهند، اما تحقیقات امروزی نشان می‌دهد مواد غذایی دیگری را هم می‌توان توصیه کرد. اطمینان از عدم آلودگی برنج با آرسنیک معدنی یکی از دغدغه‌های متخصصان اطفال در توصیه به مصرف برنج مخصوص کودکان است.
می‌توانید گزینه‌های پیشنهادی زیر را در برنامه غذایی کودک خود قرار دهید تا ذائقه او را با طعم‌ها و بافت‌های مختلف تربیت کنید. این غذاهای اولیه عبارتند از:
- کدو حلوایی پوره شده
- سیب رنده شده
- موز له شده
- آووکادوی له شده
- هلوی پوره شده
- گلابی پوره شده
- انواع گوشت‌های پوره شده
- غلات سبوس‌دار و غنی شده با آهن مانند بلغور جو دو سر
اگر کودک شما از شیر مادر تغذیه می‌کند، آکادمی اطفال آمریکا گوشت را به عنوان اولین غذا پیشنهاد می‌کند؛ زیرا آهن موجود در گوشت گاو، مرغ و بوقلمون به جایگزینی ذخایر آهن در بدن کودک -که در حدود 6 ماهگی به بعد شروع به کاهش می‌کند- کمک می‌کند.
چگونه غذاهای جامد را به کودک خود معرفی کنیم؟
روش سنتی برای شروع غذاهای جامد در کودکان، غذا دادن به کودک با قاشق است. با این حال، برخی از والدین امروزی از روش متفاوتی به نام از شیر گرفتن با هدایت کودک استفاده می‌کنند. با استفاده از این روش که به آن روش تغذیه‌ای BLW می‌گویند، تکه‌های غذاهای نرم و مناسب برای رشد را روی سینی یا میز صندلی غذای کودک می‌گذارید و به کودکتان اجازه می‌دهید که خودش به خودش غذا بدهد.
در اینجا نحوه شروع غذا دادن با قاشق به کودک آمده است:
برای اولین تجربه خوردن غذاهای جامد، فقط با 1 یا 2 قاشق چای‌خوری غذای جامد پوره شده یا غلات کودک، در حدود یک ساعت پس از شیردهی شروع کنید. بهترین زمان هنگامی است که کودک شما خیلی گرسنه یا سیر نباشد.
از یک قاشق پلاستیکی با نوک نرم برای تغذیه کودک خود استفاده کنید تا لثه‌های حساس او آسیب نبیند. مقدار کمی از غذا را در نوک قاشق قرار دهید و به سمت دهان کودک خود ببرید. اگر کودک شما به خوردن یا حتی امتحان کردن غذا چندان علاقه‌مند به نظر نمی‌رسد، فعلا به او اجازه بدهید تا فقط بوی غذا را حس کند و سپس در موقعیتی دیگر دوباره امتحان کنید.
اگر به کودک خود غذای آماده می‌دهید، مقداری از آن را در ظرف کوچکی بریزید و از آن به او غذا بدهید. توجه کنید که اگر قاشق غذاخوری را در ظرف اصلی غذای آماده فرو کنید، نگهداری باقی مانده آن ایده خوبی نیست، زیرا باکتری‌های دهان کودک شما به کل غذا منتقل خواهد شد. باقی مانده غذا را در یخچال نگهداری کنید و با توجه به دستورالعمل درج شده روی آن، غذا را ظرف مدت 24 تا 48 ساعت پس از باز کردن آن دور بیندازید. برای این که با روش‌های استاندارد نگهداری غذای کودک آشنا شوید به مجله ماجان مراجعه کنید.
اگر تصمیم دارید با غلات شروع کنید، 1 تا 2 قاشق چای‌خوری غلات نوزاد رقیق شده با آب یا شیر، شیر مادر یا شیر خشک، را به کودک خود بدهید. شیر مادر یا شیر خشک را به یک پیمانه کوچک غلات اضافه کنید. وقتی کودک شما شروع به خوردن غذاهای جامد بیشتری می‌کند، می‌توانید به تدریج با استفاده از مایعات کمتر، قوام آن را غلیظ‌تر کنید.
هر زمان که کودک شما خیلی خسته، گرسنه یا بدخلق نیست، می‌توانید با یک تغذیه روزانه در صبح شروع کنید. ممکن است کودک شما در ابتدا زیاد غذا نخورد، اما لازم است به او زمان بدهید تا به این تجربه تازه عادت کند. اگر کودک شما در ابتدا گیج شده یا مصرف غذاهای جامد را رد می‌کند، تعجب نکنید. برخی از نوزادان برای نگه داشتن غذا در دهان و قورت دادن آن، به تمرین نیاز دارند.
در نهایت با گذشت چند هفته می‌توانید به کودکتان غذای جامد بیشتری بدهید. به طور کلی می‌توانید مصرف غذاهای جامد را با غذاهای پوره یا نیمه مایع برای کودک خود شروع کنید، سپس به سمت غذاهای له شده بروید و در نهایت با خوراندن تکه‌های کوچک فینگر فود ادامه دهید.
بیشتر بخوانید: اصول غذا دادن به نوزاد یک تا شش ماه
علائمی که نشان می‌دهد کودک شما سیر شده است
اشتهای کودک شما از یک شیردهی به شیردهی دیگر متفاوت است، بنابراین محاسبه دقیق مقدار غذای او روش قابل اعتمادی برای تشخیص اینکه چه زمانی سیر شده، نیست. برای تشخیص اینکه کودک شما سیر شده است یا نه، به دنبال علائم زیر باشید:
- کودک به پشتی صندلی خود تکیه می‌دهد
- سرش را از غذا برمی‌گرداند
- شروع به بازی با قاشق یا غذا می‌کند
- از باز کردن دهان خود برای خوردن لقمه بعدی امتناع می‌کند (گاهی اوقات کودکان دهان خود را بسته نگه می‌دارند، زیرا هنوز اولین لقمه را تمام نکرده‌اند. بنابراین به آن‌ها زمان بدهید تا غذای موجود در دهانشان را قورت بدهند.)
توجه به نشانه‌های آلرژی غذایی کودک در هنگام معرفی غذاهای جامد
متخصصان کودک توصیه می‌کنند که هر بار فقط یک غذای جدید را به کودک خود معرفی و برای غذای جدید 3 تا 5 روز صبر کنید تا بتوانید مراقب هرگونه واکنش آلرژیک در کودک باشید. همچنین بهتر است غذاهایی را که نوزادتان برای اولین بار امتحان می‌کند، یادداشت کنید. اگر آن‌ها یک واکنش آلرژیک نامطلوب داشته باشند، ثبت مواد غذایی تشخیص دقیق‌تر ریشه و علت آلرژی را آسان‌تر و مدیریت آلرژی غذایی کودک را امکان‌پذیرتر می‌کند.
لازم نیست از دادن غذاهای حساسیت‌زا مانند تخم مرغ، کره بادام زمینی یا سویا به کودک خود خودداری کنید. هیچ مدرکی مبنی بر اینکه انتظار برای معرفی برخی غذاها به کودک شما کمک می‌کند تا به آلرژی مبتلا نشود، وجود ندارد. بر اساس شواهد موجود برعکس آن صادق است و متخصصان توصیه می‌کنند که این غذاها را از سنین کم به کودک خود معرفی کنید.
طبق گفته آکادمی آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا (AAAAI)، گنجاندن غذاهای آلرژی‌زا در رژیم غذایی کودک شما که از حدود 4 تا 6 ماهگی شروع می‌شود (و در کل دوران کودکی ادامه پیدا می‌کند) ممکن است در واقع به جلوگیری از ایجاد آلرژی غذایی در آن‌ها کمک کند.
دادن غذاهای جامد را با اولین غذاهای سنتی مانند غلات غنی شده با آهن، سبزیجات پوره شده، میوه‌ها و گوشت شروع کنید. هنگامی که تعدادی از این غذاها را امتحان کردید و مطمئن شدید که کودک شما آن‌ها را به خوبی تحمل می‌کند، می‌توانید غذاهای آلرژی‌زا مانند سویا، تخم مرغ، گندم، ماهی و محصولات تهیه شده از بادام زمینی را به او معرفی کنید.
اقدامات احتیاطی خاصی باید در مورد برخی از نوزادان انجام شود. اگر کودک شما در هر یک از دسته‌بندی‌های زیر قرار می‌گیرد، قبل از افزودن مواد جامد به رژیم غذایی کودک، با پزشک کودک یا متخصص آلرژی مشورت کنید تا یک برنامه غذایی سفارشی برای او تدارک ببینید.
این دسته‌بندی‌ها عبارتند از:
- کودک شما خواهر یا برادری دارد که به بادام زمینی حساسیت دارد.
- کودک شما با وجود پیروی از برنامه درمانی پزشک، اگزمای متوسط تا شدید دارد.
- کودک شما قبلا یک واکنش آلرژیک فوری به یک غذای جدید داشته یا تشخیص داده شده است که آلرژی غذایی دارد.
اگر کودک شما به غذای جدید حساسیت داشته باشد، در عرض چند دقیقه یا چند ساعت علائم واکنش را مشاهده خواهید کرد. اکثر کودکان مبتلا به آلرژی غذایی، واکنش‌های خفیفی دارند. اگر متوجه چند کهیر، بثورات پوستی جدید یا اسهال شدید، با پزشک کودک خود تماس بگیرید تا راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.
اگر متوجه علائمی چون خس‌خس سینه، مشکل در تنفس، استفراغ، تورم صورت (از جمله زبان و لب) یا همزمانی دو علامت (مثلا کهیر و استفراغ) شدید، ممکن است کودک شما یک واکنش تهدیدکننده زندگی به نام آنافیلاکسی که نوعی آلرژی شدید است، داشته باشد. در این شرایط فورا با اورژانس تماس بگیرید.
کودک چند بار در روز باید غذای جامد بخورد؟
در ابتدا کودک شما فقط یک بار در روز غذای جامد می‌خورد. در حدود 6 تا 7 ماهگی، دادن دو وعده غذایی جامد در روز عادی است. از حدود 8 تا 9 ماهگی، ممکن است کودکان سه بار در روز غذای جامد به همراه یک میان وعده بخورند. همچنین یک رژیم غذایی معمولی روزانه در 8 ماهگی ممکن است شامل ترکیبی از موارد زیر باشد:
- شیر مادر یا شیر خشک غنی شده با آهن
- غلات غنی شده با آهن
- سبزیجات
- میوه‌ها
- مقادیر کم پروتئین مانند تخم مرغ، پنیر، ماست، مرغ، عدس، توفو و گوشت
- غذاهای با حساسیت بالا در صورت لزوم
حتی بعد از اینکه کودک شما مصرف غذاهای جامد را شروع کرد، شیر مادر یا شیر خشک اکثر کالری و مواد مغذی مورد نیاز او را از 9 ماهگی تا یک سالگی تامین می‌کند. شیر مادر و شیر خشک حاوی ویتامین‌های مهم، آهن و پروتئین به شکلی هستند که به راحتی هضم می‌شوند.
ممکن است متوجه شوید که وقتی کودک شما شروع به خوردن غذاهای جامد بیشتری می‌کند (حدود 9 ماهگی)، به تدریج مصرف شیر خشک یا شیر مادر را کاهش می‌دهد. این اتفاق طبیعی است و در بیشتر موارد نیازی به نگران شدن ندارد.
طرز تهیه اولین غذای کمکی نوزاد
در فرهنگ غذایی ایرانی، شیوه‌های سنتی از شیر گرفتن و شروع مصرف غذاهای جامد اغلب شامل آشنا کردن نوزادان با غذاهای سالم، ساده و غنی از مواد مغذی است.
برخی از اصلی‌ترین غذاهای ایرانی را می‌توانید به عنوان بهترین غذای کودک برای طرز تهیه اولین غذای کمکی نوزاد در نظر بگیرید، در ادامه انواع طرز تهیه اولین غذای کمکی نوزاد را شرح می‌دهیم:
فرنی
فرنی اولین غذای کمکی رایج برای کودکان ایرانی است که از آرد برنج، آب و گاهی اوقات شیر مادر یا شیر خشک تهیه می‌شود. برنج به راحتی قابل هضم و عاری از مواد حساسیت‌زا است و آن را به یک غذای خوب برای از شیر گرفتن کودک تبدیل می‌کند.
طرز تهیه فرنی برای کودک 6 ماهه
برای تهیه فرنی برای کودک شش ماهه طبق دستور زیر اقدامات لازم را انجام دهید تا یک فرنی مناسب کودک خود تهیه کنید:
مواد لازم:
- آرد برنج: 1 قاشق غذاخوری
- شیر مادر یا شیر خشک: نیم پیمانه
طرز تهیه:
برای درست کردن فرنی مخصوص کودکان، ابتدا آرد برنج را با شیر مادر یا شیر خشک مخلوط کنید و آن را هم بزنید تا آرد برنج کاملاً در شیر حل شود. سپس آن را در یک قابلمه مناسب بریزید و روی حرارت کم قرار بدهید تا غلظت پیدا کند.
ماست
ماست ساده پرچرب در خانواده‌های ایرانی به وفور استفاده می‌شود و مصرف آن تقریبا در هر وعده غذایی رایج است. و در این میان ماست ماجان پس از 6 ماهگی به نوزادان معرفی می‌شود و سرشار از پروبیوتیک است که از سلامت روده کودکان حمایت می‌کند.
ماست پروبیوتیک ماجان، بهترین گزینه برای انتخاب ماست برای کودکان است. این ماست که با استفاده از بهترین مواد اولیه تولید می‌شود، با بهره‌گیری از باکتری‌های زنده مفید حاوی پروبیوتیک بوده و سلامت دستگاه گوارش کودکان را از سنین کم تضمین می‌کند.
بیشتر بخوانید: تاثیر مصرف پروبیوتیک در کودکان و سلامت آن‌ها
عدسی
عدس از جمله حبوبات رایج در غذاهای ایرانی است که پروتئین‌های ضروری مورد نیاز بدن را تامین می‌کند و هضم آن برای نوزادان آسان است. علاوه بر عدسی که بافتی نرم دارد، عدس‌پلو یک غذای محبوب خانوادگی است که می‌تواند برای کودکان هم سرو شود.
طرز تهیه عدسی برای کودک شش ماهه
یکی از غذاهای مقوی برای کودکان، عدسی است که با رعایت نکات زیر و روش تهیه ذکر شده در ادامه می‌توانید به سهولت آن را برای کودک خود فراهم کنید:
مواد لازم:
- عدس: ۴ قاشق غذاخوری
- سیب‌زمینی متوسط (پوست کنده و خرد شده به قطعات کوچک): 1 عدد
برای تهیه عدسی مخصوص کودکان، عدس را به همراه سیب‌زمینی داخل آب ریخته و اجازه بدهید تا به جوش بیاید. سپس شعله را کم کرده و اجازه بدهید تا عدس‌ها کاملا پخته و سیب‌زمینی‌ها نرم شوند. این غذا را پیش از سرو برای کودک خود کاملا پوره کنید.
سوپ جو
سوپ جوی بسیار ملایم و رقیق هم از جمله غذاهای سنتی است که گاهی اوقات به عنوان اولین غذای جامد به نوزادان معرفی می‌شود. این غذا سبک و مقوی است و هضم آسانی هم دارد.
طرز تهیه سوپ جو برای کودک شش ماهه
سوپ یکی دیگر از غذاهای مناسب کودک شش ماهه است که می‌توانید به راحتی با جو و سبزیجات و البته گوشت بپزید.
مواد لازم:
- هویج: ۲۰ گرم
- گوشت قرمز: ۳۰ گرم
- جعفری و گشنیز: یک قاشق غذاخوری
- پیاز نگینی شده: یک قاشق غذاخوری
- جو دو سر پرک: 1 قاشق غذاخوری
برای تهیه سوپ جو مخصوص کودکان، گوشت و پیاز را به همراه 1.5 لیوان آب روی حرارت کم بگذارید تا بپزد. پس از گذشت یک ساعت، هویج‌های نگینی خرد شده را به همراه جو دو سر پرک به سوپ اضافه کنید. پس از اینکه هویج و گوشت کاملا پختند، سبزی‌های خرد شده را اضافه کرده و پس از 3 تا 4 دقیقه حرارت را خاموش کنید تا ویتامین‌های سبزیجات حفظ شوند. در نهایت سوپ را با کمک غذاساز یا گوشت‌کوب برقی کاملا پوره کرده و به کودک خود بدهید.
در این مطلب از وب‌سایت ماجان با طرز تهیه اولین غذای کمکی نوزاد آشنا شدیم. فرنی، ماست، عدسی و سوپ جو از بهترین غذاهای جامد برای کودکی است که برای اولین بار غذاهای جامد را امتحان می‌کند. ماست پروبیوتیک ماجان، محصول سالم و مغذی برای کودک شماست.
