یبوست نوزادان چیست؟
در یک ماه اول بعد از تولد، نوزادان معمولا یک بار در روز اجابت مزاج دارند. پس از آن، ممکن است تا چند روز یا حتی یک هفته بین حرکات روده و دفعات اجابت مزاج نوزاد فاصله بیفتد. دفع مدفوع برای نوزادان دشوار است، زیرا عضلات شکم آن‌ها ضعیف بوده و گاه حتی توانایی دفع را ندارند. بنابراین می‌بینیم که بسیاری از نوزادان هنگام اجابت مزاج زور می‌زنند، گریه می‌کنند و صورتشان سرخ و متورم می‌شود.
یبوست در نوزاد زمانی اتفاق می‌افتد که مدفوع کودک شما سفت و خشک شده و باعث می‌شود که دفع مدفوع او به سختی صورت بگیرد. در این شرایط، مدفوع کردن برای نوزادان دردناک می‌شود. زمانی که نوزادان از مصرف شیر خشک یا شیر مادر به سمت غذاهای جامد می‌روند، معمولا درگیر یبوست می‌شوند.
وقتی شرایط سیستم گوارشی و دفع کودکان را بررسی می‌کنیم، باید به یاد داشته باشیم که همه نوزادان منحصر به فرد هستند و این تنوع و گوناگونی، شامل دفعات دفع آن‌ها نیز می‌شود. در حقیقت، طیف بسیار گسترده‌ای از دفع و اجابت مزاج عادی وجود دارد. برخی از نوزادان تازه متولد شده، بعد از هر بار تغذیه مدفوع می‌کنند. دیگران فقط هر چند روز یک بار مدفوع می‌کنند.
با این حال اگر به نظر می‌رسد که کودک شما هنگام تلاش برای مدفوع کردن درد دارد، یا مدفوع او بسیار سفت و خشک است و رگه‌های خون را در پوشک او می‌بینید، حتما برای بررسی بیشتر و معالجه او به پزشک اطفال مراجعه کنید.
همچنین به یاد داشته باشید که مدفوع کودک شما هم در طول زمان، با رشد و تکامل او و رژیم غذایی او، تغییر می‌کند.
علائم یبوست در نوزادان
همان‌طور که در بالا اشاره کردیم که علامت اصلی یبوست نوزاد، مدفوع خشک و سفت است. در واقع، یبوست زمانی رخ می‌دهد که مدفوع برای مدت طولانی در روده بزرگ باقی می‌ماند و در این شرایط، آب بیش از حد توسط روده بزرگ جذب می‌شود و مدفوع سفت و خشک می‌شود.
در اینجا برخی از علائم دیگر یبوست در نوزادان را بررسی می‌کنیم:
- نوزاد شما کمتر از سه بار در هفته مدفوع می‌کند.
- نوزاد شما ممکن است هنگام تلاش برای دفع مدفوع، علائم زور زدن را نشان بدهد.
- نوزاد شما ممکن است تا پیش از اجابت مزاج ناآرام باشد یا بداخلاق و عصبانی به نظر برسد.
- نوزاد شما ممکن است بی‌اشتها شده و کمتر از حد معمول غذا بخورد.
- ممکن است یک پارگی یا ترک در پوست اطراف مقعد نوزاد ظاهر شود که گاهی ممکن است خونریزی کند.
اگر نوزاد شما یبوست داشته باشد، ممکن است نفخ کرده و شکمش بزرگ‌تر از حد معمول به نظر برسد. گاهی اوقات ممکن است در حالی که به آرامی روی شکم نوزاد فشار می‌آورید، مدفوع او را به صورت توده‌های سفت احساس کنید.
اگر کودک شما به یبوست مبتلاست، در شرایط زیر بهتر است با پزشک تماس بگیرید، چرا که این نشانه‌ها به عنوان علائم خطرناک یبوست نوزاد محسوب می‌شوند:
- نوزاد غذای کافی دریافت نمی‌کند یا در حال کاهش وزن است.
- نوزاد اولین مدفوع خود را طی 24 تا 48 ساعت پس از تولد دفع نمی‌کند.
- نوزاد شروع به استفراغ می‌کند و نمی‌تواند مایعات یا غذاها را در دهان خود نگه دارد.
- نوزاد نشانه‌های کم‌آبی بدن مانند بی‌حالی را نشان می‌دهد یا دفع ادرار ندارد.
- شکم نوزاد ورم کرده، دمای بدن او افزایش دارد و در آخرین مدفوع یا پوشکش رگه‌های خون دیده می‌شود.
- یبوست نوزاد ظرف چند روز پس از دریافت درمان‌های خانگی یا دارویی هنوز برطرف نشده است.
علت اصلی یبوست در نوزادان
یکی از دلایل اصلی یبوست در نوزادان، تغییر در رژیم غذایی آن‌هاست.
تغییر در رژیم غذایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییر از تغذیه با شیر خشک
- تغییر از تغذیه با شیر مادر
- دادن یا خوردن غذاها و طعم‌های جدید
- ننوشیدن مایعات کافی (شیر مادر، شیر خشک یا آب)
همچنین کودکانی که با شیشه شیر (شیر خشک) تغذیه می‌شوند، در مقایسه با نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، بیشتر به ببوست دچار می‌شوند.
اگر کودک شما شروع به خوردن غذای جامد کرده است، کمبود فیبر در رژیم غذایی او نیز ممکن است علت یبوست نوزاد باشد. همچنین برخی از نوزادان حتی زمانی که رژیم غذایی مناسبی دارند و مایعات کافی می‌نوشند، باز به صورت طبیعی به یبوست مبتلا هستند و این بدان معنا نیست که آن‌ها ناسالم یا بیمار هستند.
بیشتر بخوانید: غذاهای جامد برای کودک را چگونه آغاز کنیم؟
دیگر دلایلی که منجر به یبوست نوزاد می‌شود، بیمار شدن و به ویژه رسیدن به سن دندان درآوردن کودک است.
البته در موارد شدید، بیماری‌های نادر می‌توانند باعث ایجاد یبوست نوزاد شوند و باید بدانیم که علائم خطرناک یبوست نوزاد چیست. از جمله این بیماری‌های نادر، موارد زیر هستند:
- مشکلات عصبی روده
- مشکلات مربوط به نخاع
- کم کاری تیروئید
- سایر اختلالات متابولیک
همه نوزادان در طول یک سال اول زندگی خود، به صورت روتین بررسی و مورد ارزیابی‌های مختلف سلامتی قرار می‌گیرند. یکی از فاکتورهای مهمی که در این ارزیابی‌ها مورد سوال قرار می‌گیرد، وضعیت و دفعات دفع مدفوع آن‌هاست. بنابراین یبوست نوزاد معمولا چیزی نیست که نگران آن باشید.
چگونه یبوست نوزاد را درمان کنیم؟
اگر نوزاد شما در دفع مدفوع خود مشکل دارد، برای کمک به او این نکات را امتحان کنید:
1. اگر نوزاد شما شیر خشک می‌خورد، همیشه قبل از اضافه کردن پودر شیر خشک، ابتدا آب را اندازه بگیرید. این کار به اطمینان از درست بودن نسبت آب به شیر خشک کمک می‌کند.
2. اگر کودک شما به سنی رسیده که می‌تواند آب بنوشد، برای رفع یبوست نوزاد در فواصل منظم به او آب بدهید. آب نوشیدنی کودک، حتما باید استریل و جوشیده باشد. همچنین برای تسهیل فرایند آب دادن به کودک می‌توانید از آب کودکان ماجان استفاده کنید که اولین و تنها آب مناسب برای شیرخواران و کودکان در ایران است.
3. به آرامی معده او را مالش دهید تا به تحریک روده کمک کند. استفاده از وازلین برای یبوست نوزاد هم از دیگر روش‌های ماساژ شکم نوزادان است که به درمان فوری یبوست نوزاد کمک می‌کند.
4. حمام آب گرم می‌تواند به آرامش کودک شما کمک کند و دل درد حاصل از یبوست او را تسکین بدهد.
5. اگر کودک شما بیشتر از 6 ماه سن دارد، میوه و سبزیجات اضافی به رژیم غذایی او اضافه کنید تا فیبر دریافتی او را افزایش دهید. سیب، گلابی و آلو از بهترین میوه‌ها برای درمان یبوست محسوب می‌شوند.
6. برای درمان یبوست نوزاد در دوران تغذیه با شیر مادر، در حالی که نوزاد به پشت دراز کشیده است، پاهایش را طوری حرکت دهید که گویی مشغول دوچرخه‌سواری است. این کار به بهبود حرکات روده او کمک می‌کند.
اگر موارد بالا به درمان یبوست نوزاد کمک نکرد، ممکن است کودک شما به داروهایی نیاز داشته باشد که به دفع آسان‌تر او کمک کند. در این شرایط هرگز به صورت خودسرانه به کودک داروهای شیمیایی یا گیاهی ندهید و برای بررسی بهتر گزینه‌های درمانی، به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.
همچنین ممکن است پزشک داروهایی سبک و تا حد امکان کم ضرر را برای کودک شما تجویز کند. در واقع تجویز قطره برای یبوست نوزاد، یکی از درمان‌های رایج پزشکی برای حل این مشکل است. قطره کولوکسیل و شربت دی سیکلومین و همچنین قطره دایمتیکون از رایج‌ترین درمان‌های دارویی یبوست برای کودکان محسوب می‌شوند.
استفاده از شیاف برای یبوست نوزاد، دیگر درمان رایجی است که ممکن است از سوی پزشک اطفال توصیه شود. این درمان اغلب به صورت تجویز شیاف گلیسیرین صورت می‌پذیرد.
بیشتر بخوانید: آب ماجان چیست؟
یبوست نوزاد، قابل کنترل و پیشگیری
نوزادان ممکن است به دلایل مختلف دچار یبوست شوند. این شرایط، اغلب برای آن‌ها دردآور و برای والدین و مراقبانشان استرس‌زاست. اگر کودک بیماری زمینه‌ای داشته باشد، ممکن است مدیریت یبوست آن اهمیتی مضاعف و فوری پیدا کند. با این حال، والدین اغلب می‌توانند یبوست نوزاد را در خانه و با روش‌های در دسترس و بدون نیاز به دارو مدیریت کنند.
یبوست نوزاد معمولا خطرناک نیست و اغلب خود به خود برطرف می‌شود. با گذشت زمان و کسب تجربه، والدین می‌توانند شرایطی را که طی آن‌ها نوزادشان به یبوست مبتلا می‌شود، پیش‌بینی کنند. به عنوان مثال، نوزادان ممکن است در شروع مرحله خوردن غذاهای جامد و پاسخ به برخی از غذاهای تازه‌ای که در رژیم غذایی آن‌ها گنجانده می‌شود، یبوست را تجربه کنند. با این حال مهم است که اگر یبوست برای مدت طولانی ادامه پیدا کرد یا اگر نوزاد درد شدیدی داشت، با پزشک مشورت کنید.
اگر نوزاد شما بیشتر از 6 ماه سن دارد، افزودن آب به رژیم غذایی او، به درمان یبوست کودک کمک می‌کند. با توجه به حساسیت زیاد سیستم گوارشی و ایمنی کودکان، استفاده از آب باکیفیت برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های عفونی و گوارشی در کودکان ضروری است. آب ماجان محصولی کاملا سالم و ایمن است که می‌توانید در برنامه تغذیه روزمره کودک خود بگنجانید. این آب که از پیشرفته‌ترین روش‌های فیلتراسیون و استریلیزاسیون برای کاهش میزان نیترات، نیتریت و فلزات سنگین استفاده می‌کند، دارای بسته‌بندی ضد نفوذ تتراپک بوده و پیش از مصرف نیازی به جوشاندن ندارد.
