بد غذایی می‌تواند خود را به شکل‌های مختلفی در کودکان نشان بدهد. برخی از کودکان بد غذا به کل با همه غذاها یا بخش عمده‌ای از آن‌ها مخالفت می‌کنند، کودکان بد غذای دیگر فقط بر خوردن بعضی از غذاها- عموما غذاهایی که چندان هم سالم نیستند- اصرار دارند. نکته مهم اینجاست که برطرف کردن عادت بد غذایی در کودکان، به صبر و حوصله زیاد والدین بستگی دارد و چنانچه این مشکل در همان سال‌های اول زندگی برطرف نشود، می‌تواند تا پایان زندگی همراه فرد بماند.
در این مطلب به بد غذایی در کودکان می‌پردازیم و به این سوال پاسخ می‌دهیم که چگونه و از طریق چه ترفندها و نکاتی با کودک بد غذا برخورد کنیم. چنانچه شما هم یک فرزند بد غذا دارید، خواندن این مطلب را به شما توصیه می‌کنیم.
بد غذایی در کودکان
دکتر جنیفر هایلند، متخصص تغذیه کودکان می‌گوید: «عادت‌های اولیه مربوط به بد غذایی می‌تواند از سن ۲ یا ۳ سالگی در کودک آغاز شود. معمولا در دوران شیرخوارگی، کودکان ماجراجویانه غذا می‌خورند و چیزهای جدیدی را امتحان می‌کنند. اما وقتی بچه‌ها نوپا می‌شوند، نسبت به غذاها و به ویژه غذاهای جدید حساس می‌شوند. در این سن عموما از والدین می‌شنویم که می‌گویند فرزندم قبلا سبزیجات می‌خورد و آن‌ها را دوست داشت، اما اکنون در مقابل خوردنشان مقاومت می‌کند.»
دکتر هایلند تاکید می‌کند: «از تلاش برای ترغیب فرزندتان به خوردن طیف وسیع‌تری از غذاها، از جمله مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه، دست نکشید. مهم است که به مرور زمان کودکان خود را در معرض غذاهای جدید قرار بدهیم تا آن‌ها را وادار کنیم که آن‌ها را امتحان کنند.» برای این که سبزیجات را در تغذیه کودکتان همیشه داشته باشید باید از روش‌های ترغیب کودک به خوردن سبزیجات از جمله مشارکت و ایجاد تنوع در نحوه ارائه سبزیجات دقت کنید.
دلایل رفتار کودکان بد غذا
دلایل زیادی وجود دارد که توضیح می‌دهد چرا یک کودک ممکن است در زمان صرف غذا، در مقایسه با سایر خردسالان بیش از حد معمول تمایل به انتخاب غذای خود داشته باشد. در زیر برخی از رایج‌ترین علل بد غذایی کودکان را مرور می‌کنیم.
1. برخی از کودکان به طعم، بو یا بافت برخی از غذاها حساس هستند
در این صورت، شما می‌توانید در هر وعده غذایی، چندین انتخاب غذایی سالم را از میان غذاهایی که کودک دوست دارد ، به او ارائه بدهید. به آرامی اما به صورت مکرر، انواع جدیدی از غذاها را به کودک خود معرفی کنید. پوره سیب و موز، فرنی آرد، سوپ عدس و سبزیجات و… از بهترین غذای کودک برای کودکان بد غذا به حساب می‌آید که ممکن است کودک شما بپسنند. همچنین حساسیت‌های غذایی کودک را ردیابی کنید و آن‌ها را هنگام تهیه وعده‌های غذایی در نظر داشته باشید.
2. محتاط بودن بعضی از کودکان باعث می‌شود که علاقه‌ای به امتحان کردن چیزهای جدید نداشته باشند
برخی از کودکان بر اساس خلق و خوی خود ممکن است کمتر چیزهای جدید را امتحان کنند. در این صورت، شما می‌توانید غذاهای جدید را در کنار غذاهایی که کودک از قبل دوست دارد، قرار بدهید. کودکتان را تشویق کنید که غذای جدید را لمس کند، بو کند، لیس بزند یا بچشد.
3. برخی از کودکان مشکلات پزشکی دارند که بلع یا هضم برخی از غذاها را برای آن‌ها دشوار می‌کند
اگر متوجه شده‌اید که کودک شما سیستم گوارشی حساسی داشته و غذا خوردن او را اذیت می‌کند، حتما با یک پزشک مخصوص تغذیه اطفال مشورت کرده و راه‌هایی برای درمان مشکلات گوارشی کودک خود از جمله نفخ و یبوست پیدا کنید.
نکات مهم در برخورد با کودک بد غذا
همان‌طور که در ابتدای این مطلب اشاره کردیم، بد غذایی شکل‌های بسیار مختلفی دارد. اما نکته‌ای که تقریبا در خصوص تمام کودکان بد غذا ثابت است، این است که عادت بد غذایی در کودکان به خودی خود از بین نمی‌رود، مگر اینکه والدین واقعا روی آن کار کنند.
تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است بین 10 تا 20 بار و اغلب بیشتر طول بکشد تا کودکان به این تصمیم برسند که غذای خاصی را دوست داشته باشد یا حتی حاضر شوند آن را امتحان کنند. پس چنانچه شما هم فرزند بد غذا دارید، مطالعه و رعایت نکات زیر را به شما توصیه می‌کنیم.
1. کودک را مجبور به غذا خوردن نکنید
مهم‌ترین هدف شما در برخورد با کودک بد غذا این است که زمان و مکان صرف غذا را به فضایی امن و لذت‌بخش برای کودکان تبدیل کنید. بنابراین اگر فرزندانتان می‌گویند گرسنه نیستند یا سیر شده‌اند، آن‌ها را مجبور به خوردن غذا نکرده و حتی مجبورشان نکنید بشقابشان را تمیز کنند. (آیا واقعا این دو قاشق آخر ارزش مبارزه را دارد؟)
انجام دادن این کار می‌تواند باعث شود که کودک شما غذا را با احساساتی همچون اضطراب و ناامیدی مرتبط کند. اجبار به غذا خوردن می‌تواند باعث شود که کودک شما به اشتهای خود بی‌اعتماد شود و او را به این باور برساند که نمی‌تواند علائم گرسنگی خود را تنظیم کرده و حتی تشخیص بدهد.
همچنین، تحقیقات نشان می‌دهد که اجبار کردن به غذا خوردن، باعث نمی‌شود که بچه‌ها نسبت به غذاها کمتر حساس شده و دست از بد غذایی کردن بردارند.
2. روال خود را حفظ کنید
علی‌رغم بد غذایی فرزند خود، اطمینان حاصل کنید که هر روز وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها را در زمان مشخصی سرو کنید. هر روز سه وعده غذایی و دو میان وعده را هدف قرار دهید. این کار به ایجاد یک روال ثابت و منظم کمک می‌کند.
همچنین مراقب نوع تنقلاتی که ارائه می‌دهید، باشید. تکه‌های سیب عالی هستند، در حالی که کوکی‌ها نباید یک انتخاب معمولی در نظر گرفته شوند. ارائه بیش از اندازه میان وعده‌های ناسالم ممکن است اشتهای آن‌ها را برای خوردن یک وعده غذایی کاهش دهد.
3. از لقمه‌های کوچک شروع کنید
لقمه‌های بزرگ غذای جدید می‌تواند برای کودکان طاقت‌فرسا باشد. در نتیجه، وقتی می‌خواهید غذای جدیدی را به کودک معرفی کنید و مطمئن نیستید که آیا آن را می‌پذیرد یا نه، ابتدا فقط به اندازه یک لقمه غذا در بشقاب او بگذارید. کودک شما ممکن است آن را لمس نکند، اما قرار گرفتن مداوم در معرض این غذاها در طول زمان اغلب در نهایت منجر به کنجکاوی او می‌شود.
4. در مورد غذا صحبت کنید
به جای تمرکز بر طعم غذا، در مورد اینکه غذا از نظر رنگ، شکل، بافت و بوی آن چگونه به نظر می‌رسد، صحبت کنید. همچنین، دیدن شما که غذاهای جدید را امتحان می‌کنید و غذاهای متنوع می‌خورید، می‌تواند به کودک کمک کند تا این رفتار را در خودش تقویت کند.
5. وعده‌های غذایی را سرگرم‌کننده کنید
هنگام تهیه غذا، به نحوه ارائه آن فکر کنید. آیا می‌توانید غذاها را با قالب شیرینی به شکل‌های جالب و سرگرم‌کننده برش بدهید؟ رنگ‌ها چطور؟ آیا می‌توانید رنگ‌های مختلف را در کنار هم در یک بشقاب بچینید؟ برای مثال حمص را با هویج‌های نارنجی رنگ و کلم بروکلی‌های سبز رنگ و فلفل دلمه‌ای‌های زرد و قرمز تزیین کنید.
به چاشنی‌ها، گیاهان و دانه‌های چیا فکر کنید. اگر کودک غذایی را دوست ندارد، از خودتان بپرسید که چه چیزی می‌توانید به آن اضافه کنید تا برای کودک هیجان‌انگیزتر شود. گاهی اوقات، حل مشکل بد غذایی واقعا به همین سادگی است.
بیشتر بخوانید: چگونه اشتهای کودک را افزایش دهیم
6. برای همه اعضای خانواده غذاهای یکسان بپزید
در هنگام صرف غذا، حتما به همه افراد سر میز غذای مشابه بدهید. تمام تلاش خود را بکنید تا یک وعده غذایی را برای کل خانواده بپزید. ممکن است کودک همه آن را نخورد، اما مهم این است که در این فعالیت اجتماعی، یعنی خوردن غذا در کنار دیگر اعضای خانواده مشارکت داشته باشد.
7. بچه‌ها را در برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی مشارکت بدهید
هنگامی که در حال خرید مواد غذایی هستید، از کودک خود بخواهید مقداری میوه و سبزیجات را به سلیقه خودش انتخاب کند. ایجاد این احساس در آن‌ها که کنترل اوضاع را در دست دارند، می‌تواند تاثیر مثبتی بر امتحان کردن آن در طول وعده غذایی داشته باشد.
همچنین می‌توانید از فرزندانتان در شستن سبزیجات و چیدن میز کمک بگیرید. وقتی بچه‌ها کارها را خودشان انجام می‌دهند، مالکیت بیشتری بر آن دارند و ممکن است به امتحان کردن آنچه می‌سازند افتخار کنند. البته گاهی اوقات این کار روی آن‌ها جواب می‌دهد و گاهی اوقات نه، اما مایوس نشوید. آن‌ها را کماکان درگیر نگه دارید تا در نهایت برخی از آن میوه‌ها و سبزیجات را امتحان کنند.
8. عوامل حواس پرتی را محدود کنید
در حالی که استفاده از تلفن هوشمند یا تلویزیون برای جلب توجه کودک هنگام غذا خوردن آسان است، اما می‌تواند حواس کودک شما را پرت کند. همچنین غذا خوردن در کنار یکدیگر، زمانی برای مکالمه و معاشرت با دیگر اعضای خانواده است. پس در هنگام صرف غذا، تلویزیون را خاموش کنید.
9. شیرینی را بطور کامل ممنوع نکنید
نه گفتن به خوراکی‌های پر از شکر برای والدین آسان است. اما ایجاد دستورالعمل‌های سالم -که شامل خوراکی‌های گاه به گاه مضر هم می‌شود- می‌تواند به کودک شما کمک کند تا یاد بگیرد که چگونه افراط نکرده و برای سلامت غذایی خود حد و مرز تعیین کند.
به عقیده متخصصان تغذیه، وقتی خوردن یک غذا یا خوراکی را محدود می‌کنید، بچه‌ها و بزرگسالان بیشتر هوس آن را پیدا می‌کنند.
10. به یاد داشته باشید که «بد غذایی اغلب از نظر رشدی طبیعی است»
کودکان در سراسر جهان از حدود 2 سالگی تا 4 سالگی را از طریق یک مرحله غذایی حساس می‌گذرانند. پزشکان بر این عقیده هستند که این مرحله، تا حدودی به عنوان یک انگیزه محافظت درونی در کودک شروع می‌شود. از آن‌جایی که کودک نوپا می‌تواند از مراقب خود دور شود و به طور بالقوه چیزهایی را از روی زمین بردارد و در دهانش بگذارد، طبیعت حس محتاطانه‌ای را در او القا کرده است که می‌گوید: «این یک غذای جدید است و من آن را دوست ندارم.»
در نهایت، چنانچه گمان می‌کنید کنترل بد غذایی کودک شما از اختیارتان خارج شده است و نیاز به کمک دارید، حتما با یک پزشک اطفال یا متخصص تغذیه کودکان مشورت کنید تا راه‌های تازه‌تری را برای افزودن مواد غذایی مورد نیاز به رژیم غذایی کودکتان امتحان کنید.
