آلرژی غذایی در کودکان
طبق آمار مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا (CDC)، از هر 13 کودک، حداقل یک کودک به یک غذا حساسیت دارد. آلرژی غذایی یک مشکل جدی است و می‌تواند تهدیدکننده زندگی کودک شما باشد. بسیاری از غذاها می‌توانند در کودک باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک بشوند. بر اساس یک مطالعه در سال 2018 میلادی، 40 درصد از کودکانی که آلرژی غذایی دارند، واکنش‌های شدیدی را تجربه کرده‌اند که نیاز به مراجعه به اورژانس و درمان فوری داشته که بخشی از مدیریت آلرژی غذایی کودک است.
واکنش آلرژیک ممکن است خفیف باشد و باعث کهیر یا درد جزئی در شکم شود. اما گاهی اوقات ممکن است منجر به اثرات منفی جدی برای سلامتی شود؛ از جمله آنافیلاکسی (Anaphylaxis)، یک واکنش شدید است که در اثر آن بدن دچار شوک می‌شود و ممکن است به از دست دادن هوشیاری منجر شود.
علائم حساسیت یا آلرژی غذایی در کودکان چیست؟
یک آلرژی غذایی واقعی می‌تواند بر تنفس، مجرای روده، قلب و پوست کودک شما تاثیر بگذارد. کودک مبتلا به آلرژی غذایی، طی چند دقیقه تا یک ساعت پس از خوردن غذا، یک یا چند مورد از علائم زیر را بروز می‌دهد:
- احتقان یا آبریزش بینی
- سرفه
- اسهال
- سرگیجه و منگی
- خارش در اطراف دهان یا گوش‌ها
- حالت تهوع
- برجستگی‌های قرمز و خارش‌دار روی پوست (کهیر یا جوش‌های حساسیت غذایی)
- ضایعه‌های پوستی قرمز و خارش‌دار (اگزما)
- تنگی نفس یا مشکل در تنفس
- عطسه
- دل‌درد
- احساس طعم عجیب در دهان
- تورم لب‌ها، زبان یا صورت
- استفراغ
- خس‌خس سینه
کودکان خردسال همیشه نمی‌توانند علائم خود را به وضوح توضیح بدهند، بنابراین گاهی ممکن است مجبور شوید احساس و کلام کودک خود را تفسیر کنید. اگر کودک شما چیزی شبیه به جمله‌های زیر را بگوید، ممکن است واکنش آلرژیک داشته باشد:
- «چیزی در گلویم گیر کرده است.»
- «احساس می‌کنم زبانم بزرگ‌تر شده یا باد کرده است.»
- «دهانم می‌خارد.»
- «همه‌چیز دور سرم می‌چرخد.»
اکثر والدین تا زمانی که کودکشان برای اولین بار یک غذای حساسیت‌زا را امتحان نکرده و واکنشی نشان نداده است، هیچ تصوری از حساسیت غذایی فرزندشان ندارند. به همین دلیل مهم است که والدین -و همچنین معلمان، پرستاران کودک و هر کس دیگری که با کودک وقت می‌گذراند- نسبت به علائم آلرژی غذایی هوشیار باشند.
بیشتر بخوانید: چگونه بهترین غذای کودک را برای فرزند خود انتخاب کنیم؟
دلایل آلرژی غذایی در کودکان
آلرژی غذایی زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به غذا یا ماده اولیه خاصی واکنش نشان می‌دهد. در این شرایط، سیستم ایمنی طوری واکنش نشان می‌دهد که گویی به دلیل نفوذ یک ماده مضر، بدن در خطر است.
به طور قطع مشخص نیست که چه چیزی باعث آلرژی غذایی در کودکان می‌شود، اگرچه ممکن است سابقه خانوادگی در ایجاد آلرژی نقش داشته باشد. همچنین درمان قطعی‌ای برای آلرژی غذایی وجود ندارد و پرهیز از غذایی که باعث ایجاد واکنش آلرژیک می‌شود، بهترین راه جلوگیری از بروز آن است.
هنگامی که کودکی حساسیت غذایی دارد، سیستم ایمنی بدن او بیش از حد واکنش نشان می‌دهد و آنتی بادی‌هایی را تولید می‌کند که گویی بدن با یک ویروس یا مهاجم خارجی خطرناک مقابله می‌کند. این واکنش ایمنی باعث ایجاد علائم آلرژی می‌شود.
هنگام شروع غذای کمکی کودک در حدود 6 ماهگی، غذاهایی که می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک شوند را یکی یکی و در مقادیر بسیار کم به کودک خود معرفی کنید تا فرصت کافی برای واکنش مناسب داشته باشید.
اگر از قبل برای کودک شما آلرژی غذایی تشخیص داده شده باشد، یا در خانواده‌تان سابقه آلرژی غذایی، اگزما، آسم یا تب یونجه داشته‌اید، توصیه می‌شود هنگام معرفی غذاهای جدید به کودک خود مراقب باشید. در این موارد بهتر است ابتدا با یک پزشک مشورت کنید.
شایع‌ترین محرک‌های آلرژی غذایی در کودکان عبارتند از:
- بادام زمینی و آجیل درختی (گردو، بادام، بادام هندی، فندق، پسته)
- شیر گاو
- تخم مرغ
- کره بادام زمینی
- ماهی، صدف، میگو و خرچنگ
- سویا
- گندم
- کنجد
- برخی از ادویه‌ها (اینجاست که باید هنگام استفاده از ادویه‌ها در غذای کودک دقت کنید.
اگر کودک شما حساسیت غذایی دارد، برچسب استانداردهای غذای کودک روی محصولات را با دقت بخوانید. اگر نسبت به آلرژن بودن مواد تشکیل‌دهنده آن محصول اطمینان ندارید، از مصرف آن غذا خودداری کنید.
روش تشخیص آلرژی غذایی در کودکان
اگر احتمال می‌دهید که فرزندتان ممکن است آلرژی غذایی داشته باشد، باید برای بررسی و تشخیص به پزشک مراجعه کنید. هرگز بدون مشورت با پزشک، غذایی را از رژیم غذایی کودک خود حذف نکنید، زیرا پرهیز بی‌رویه از غذاها می‌تواند بر سلامت و تندرستی کودک شما تأثیر منفی بگذارد. اگر فکر می‌کنید کودک شما ممکن است آلرژی غذایی داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را تجویز کند:
تست پوستی: این آزمایش با قرار دادن مقادیر کمی از غذا روی بازوی کودک، امکان وجود آلرژی را بررسی می‌کند. اگر در عرض 20 دقیقه علائمی روی بازو ظاهر شود، نتیجه آزمایش مثبت است.
آزمایش خون: اگر فرزند شما از داروهایی استفاده می‌کند که بر صحت تست پوستی تأثیر می‌گذارد، آزمایش خون به عنوان روشی مطمئن توصیه می‌شود. این آزمایش بررسی می‌کند که آیا سیستم ایمنی کودک شما به ماده خاصی به عنوان آلرژن حساس است یا خیر.
مدیریت آلرژی غذایی کودک
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای آلرژی غذایی وجود ندارد. در نتیجه، مدیریت آلرژی غذایی کودک 2 مرحله دارد که مرحله اول به معنای اجتناب از غذاهای حساسیت‌زا است. همچنین مرحله دوم به معنی آمادگی همیشگی برای درمان واکنش آلرژیک در صورت خوردن تصادفی آن غذا است. آنتی هیستامین‌ها می‌توانند به درمان علائم خفیف آلرژی مانند خارش و کهیر کمک کنند، اما برای درمان علائم شدید مانند مشکلات تنفسی (تورم گلو و خس‌خس سینه)، تزریق اپی نفرین که یک دارو برای درمان واکنش آلرژیک است. در صورت نیاز به تزریق اپی نفرین، کودک باید فورا تحت مراقبت‌های پزشکی اورژانسی قرار بگیرد.
تنها یک راه مطمئن برای جلوگیری از علائم آلرژی غذایی وجود دارد و آن اجتناب از خوردن غذاهای حساسیت‌زا است. دور نگه داشتن غذای حساسیت‌زا از کودک خردسالی که زیر نظر والدین یا مراقبان خود غذا می‌خورد، کار نسبتا ساده‌ای است. با این حال، کنترل کردن کودک بزرگتری که در غذا خوردن مستقل شده، کاری دشوارتر است.
وقتی کودک شما به سن مدرسه می‌رسد، مطمئن شوید که اطلاعات کاملی در مورد حساسیت غذایی فرزندتان در اختیار پرسنل مدرسه قرار می‌دهید و آن‌ها را از علائم آلرژی و راه‌های درمان کودکتان مطلع می‌کنید.
چه زمانی برای درمان حساسیت یا آلرژی کودکان به اورژانس مراجعه کنیم؟
برخی از کودکان در واکنش به غذاهای آلرژن دچار آنافیلاکسی (واکنش آلرژیک جدی) می‌شوند. اگر کودک شما پس از خوردن غذایی دچار مشکل در تنفس یا بلع شد، فورا با اورژانس تماس بگیرید. توجه داشته باشید هرگز برای بهتر شدن علائم صبر نکنید. اصلی‌ترین علائم آنافیلاکسی عبارتند از:
- درد در قفسه سینه
- گیجی
- غش کردن یا از دست دادن هوشیاری
- تنگی نفس یا خس‌خس سینه (به علت کمبود اکسیژن پوست ممکن است آبی شود.)
- تورم لب، زبان یا گلو
- مشکل در بلع
- ضعیف شدن نبض
- مشکلات پوستی مانند خارش، کهیر و قرمزی پوست
ممکن است در برخی از شرایط، پزشک کودک شما برای درمان فوری آلرژی، آمپول یا قلم اپی‌نفرین تجویز کند. در این صورت هم والدین و هم مراقبان او باید نحوه استفاده از آن را بیاموزند.
تفاوت بین آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی چیست؟
اگر کودک شما نسبت به یک غذای خاص واکنش نشان بدهد، لزوما به این معنا نیست که او حساسیت غذایی دارد. عده‌ای از کودکان در هضم برخی از مواد غذایی مشکل دارند. تفاوت این است که آلرژی غذایی سیستم ایمنی را درگیر می‌کند، در حالی که عدم تحمل غذایی معمولا در سیستم گوارشی رخ می‌دهد. عدم تحمل غذایی شایع‌تر از آلرژی غذایی است و تقریبا در 20 درصد از جمعیت دنیا دیده می‌شود.
آلرژی‌های غذایی که ممکن است باعث آنافیلاکسی یا همان بیش دفاعی که نوعی واکنش آلرژیک شوند، بسیار خطرناک‌تر از عدم تحمل غذایی هستند. کودک مبتلا به آلرژی غذایی معمولا باید از خوردن غذای حساسیت‌زا به طور کامل اجتناب کند. اما در مورد عدم تحمل غذایی، کودک ممکن است بتواند مقادیر کمی از غذا را بدون هیچ مشکلی بخورد.
رایج‌ترین نمونه‌های عدم تحمل غذایی عبارتند از:
- عدم تحمل لاکتوز
- حساسیت به گلوتن
- عدم تحمل افزودنی‌های غذایی
نتیجه‌گیری
در این مطلب مدیریت آلرژی غذایی کودک را بررسی کردیم. اگر مشکوک به این هستید که فرزندتان حساسیت غذایی دارد، با یک متخصص اطفال یا متخصص آلرژی تماس بگیرید. آن متخصص می‌تواند غذایی را که باعث ایجاد مشکل در کودک شما شده را شناسایی کرده و با ایجاد یک برنامه درمانی به شما کمک کند.
